Biraz geriye gidersek gazetelerin bile henüz ortaya çıkmadığı, yaygınlaşmadığı ya da her yere ulaşamadığı dönemlerde başkentte yaşanan bir isyan, iktidar ya da rejim değişikliği taşrada aylar sonra duyuluyordu. Şimdi iseokyanusun ortasında batan bir gemideki biri kendi cep telefonu ile canlı yayın yapıp tüm dünyaya saniyeler içinde ulaştırabiliyor.
Direnişin teknolojileri
Zello’dan bahsetmeden önce “direnişin teknolojileri”ne göz kırpmakta fayda var. Özellikle akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla hayatımızın her alanına giren uygulamaların sokak direnişlerinde kendine yer bulamaması elbette düşünülemez. Ve burada öncellikle sokak direnişini görünür kılan Twitter’ın hakkını teslim etmeli.
2009’da blogerların kullanmasıyla Türkiye’de yayılmaya başlayan Twitter, Türkçeleştirildikten sonra kullanıcı sayısını daha da artırdı. Ancak sokağa inmek konusunda henüz güçlü bir etki yaratamamış, kullanıcılar ile bilgisayarları arasına sıkışıp kapmıştı. Ta ki Ekim 2011’de yaşanan Van depremine kadar. Biraz bilgi tazelemek gerekirse; deprem haberi Twitter’da hızla yayıldı. Fotoğraflar, yardım hesapları, konum bilgileri, -battaniye, yiyecek, içecek, barınma gibi- ihtiyaçlar retweetler yoluyla elden ele, kulaktan kulağa yayıldı. #YalnızDeğilsinVan hashtagi ile ulaşım ve iletişim şirketleri bölgede ücretsiz hizmet sağlamaları konusunda baskı altına alındı, yardımlar oganize edildi. Böylece Twitter, insanların gözünde yeni bir rol edinmiş ve artık sokağa inmiş oldu.
Ve Gezi. Gezi Parkı direnişinde şüphesiz Twitter’ın rolü bambaşkaydı. Bu kez televizyonun ve gazetelerin yanı sıra bir ortam değil, doğrudan televizyon ve gazetelere rağmen bir iletişim ortamı konumundaydı. İnsanlar gördüklerini yazarak, fotoğraflayarak tweet attı. Birbirini tanımayan insanlar Twitter üzerinden örgütlendi.
Gezi’nin yükselttiği uygulamalardan bir diğeri ise Vine oldu. 6 saniyelik videolar, Twitter’dan gönderilen mesajın teyidi için kullanıldı. Twitter’ın videoları doğrudan tweet içinde oynatabilmesi Vine’ı kısa sürede yaygınlaştırdı. Bunun yanı sıra Ustream ve Livestream gibi canlı yayın uygulamaları da yoğunlukla kullanıldı. Özellikle forumlardan sonra ise E-mail, Facebook ve WhatsApp grupları yaygınlaştı.
Bas-konuş uygulaması: Zello
Yazımın ana konusu oluşturan Zello’ya gelelim. Zello, Android işletim sistemine sahip akıllı telefonlar ile iPhone ve BlackBerry cihazların yanı sıra Windows işletim sistemi sahip bilgisayarlarda da kullanılabilen bir bas-konuş uygulaması. Ancak “bas-konuş uygulaması”ndan ziyade “telsiz uygulaması” olarak biliniyor. Bu yüzden de çoğu kişinin kafasında “Polis frekansına girebilir miyim?” gibi sorular geliyor. Hemen bu soru işaretlerini giderelim; Zello frekans sistemiyle çalışmıyor, internet bağlantısı ile çalışıyor. Bu nedenle klasik bir telsiz değil, ama interneti kullanması nedeniyle modern bir “telsiz” olduğu kesin. Uygulama ile herhangi bir telsiz frekansına bağlanılamıyor ancak bir telsiz ve bilgisayar yardımı ile frekansa çıkmak da mümkün.
Uygulamayı kur: Windows PC | Android | iPhone | BlackBerry
Öncelikle uygulamayı kullanmak için uygulamanın mevcut olduğu herhangi bir platformun uygulamasından hesap açmak gerekiyor. Bu hesap üzerinden konuşma kanallarına katılabileceğiniz gibi yeni bir konuşma kanalı da açabilirsiniz. Bir kanala bağlandıktan sonra ekrandaki yuvarlak alana basılı tutup konuşarak mesajınızı iletebilirsiniz. Böylece kanala bağlı olan ve o anda çevrim içi olanlar mesajınızı alacak. Üstelik polis telsizindeki gibi her mesajın sonuna “Tamam” demeniz gerekmiyor, çünkü mesaja başlama ve mesajın bitiş sesleri sizi zaten bu konuda uyarıyor. Eğer aynı anda iki kişi konuşursa, ya da siz konuşurken başkası da konuşursa uygulama iletileri sıraya koyuyor ve sizin konuşma işleminiz bittikten sonra diğer iletiyi size ulaştırıyor.
Konuşmaya başlamak için ekrana basılı tutmak istemezseniz Zello size daha kolay bir çözüm sunuyor. Telefonunuzun bir tuşunu ya da kulaklığınızın yanıt tuşunu Zello’ya tanımlayarak kullanabilirsiniz. Bunun iki güzel yanı var, birincisi telefonunuzun ekranını kilitleseniz bile mesajları dinlediğiniz gibi tanımladığınız tuş ile mesaj gönderebiliyorsunuz. Özellikle kulaklığın yanıt tuşu bu iş için ideal bir seçim olabilir. Özel tuşu ayarlamak için Menü > Seçenekler > Gelişmiş bölümünden bas-konuş tuşunu etkinleştirip dilediğiniz tuşu tanımlayabilirsiniz. Unutmadan ekleyelim; konuşmak için alana basılı tutarken ya da tanımladığınız tuşu kullanırken başta bir saniye kadar beklemeniz mesajınızın başının eksik gitmesini önleyecektir.
Biraz da kanallardan bahsetmek gerekirse uygulama hakkında sağlıklı bir bilgi edinilmiş olur. Kendi kanalınızı oluşturabileceğinizi söylemiştik. Ancak bu kanalın herkese açık olmasını istemeyebilirsiniz. Bu durumda kanalınıza şifre koyabilirsiniz, böylece sadece şifreyi bilenler kanal üzerinden etkileşime geçebilecek. Ya da dilerseniz sadece mesaj göndermek için şifre isteyebilir, kanalın şifreye ihtiyaç duyulmadan dinlenilebilir olmasını sağlayabilirsiniz. Ayrıca kanalınıza moderatörler ekleyebilir ve rahatsız edici kullanıcıları kanaldan atabilirsiniz.
Elbette bir kanal üzerinden iletişime geçmenize gerek yok. Arkadaşlarınız ile doğrudan da iletişim sağlayabilirsiniz.
Yurttaş gazeteciler için Zello
Gündemin dahi dakikalar içinde değiştiği şu günlerde sokaktan haber geçerken çok hızlı olmak zorundayız, çünkü biz mesajımızı yazana kadar haber değişiyor. Fotoğraf çekiyorsun ve sokağın, caddenin adını cümle içinde kullanarak “ne oldu?” sorusunu değil “ne oluyor?” sorusunu yanıtlıyorsun. Mesela TOMA müdahalesi var, polise ve eylemcilere göre doğru konumunu bulmalı, gaz kapsülünden, Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı suyundan ve eylemci taşından kendini korumalı, bu gergin ortamda ne söyleyeceğini düşünmeli ve 140 karakterinden çalan fotoğraf ve hashtagden arta kalan alanda mesajını iletmelisin. Bu arada da titreyen parmaklarınla ekrandaki o küçücük harflere dokunup, yazım ve imla kurallarına dikkat etmelisin. İşte tüm bunları tepene gaz bombası yağarken yapmak bazen oldukça zor oluyor. Belki sokaktan tweet atan herkes benim kadar kuralcı değil ancak eminim ki, çoğu zaman müdahale başladığı anda değil, kaçıp kendini sağlama aldıktan sonra “müdahale oluyor” tweeti atılıyor. Ya da sen “Ziya Gökalp Cad. üzerinde TOMA eylemcilere tazyikli suyla müdahale ediyor” yazana kadar kitle dağılıyor, müdahale sona eriyor ve tweeti göndermeden değişiklik yapıyorsun; “…. müdahale etti.”
Gerçekten bu kadar hız gerekli mi sorusu akla gelmiyor değil. Belki hayır, ama yukarda yazdığım gibi gündem dahi dakikalar içinde değişirken sokakta olan diğer insanlar konumlarını, gerçekte sadece coğrafi olarak uzakta olanlar ise tutumlarını yazılana göre değiştiriyor.
İşte tam burada Zello imdada yetişiyor. Örneği Zello ile yeniden kurgulayalım. TOMA eylemcilere müdahale etmeye başladı, tepene de gaz kapsülü yağıyor. Kendini sağlama almak için koşmaya başlamanla Zello’nun tuşuna dokunup “Müdahale” demen aynı anda oluyor. TOMA suyunu sıkmaya başladığı andan suyun eylemcilere ulaşması arasında geçen zamanda Zello’nun ucundaki kişilere “ne oluyor”u vermiş oluyorsun. Ayrıca önceden planlandığı üzere masa başında senin Zello mesajlarını dinleyen arkadaşın, gayet rahat ve hızlı bir şekilde “Ziya Gökalp Cad. üzerinde TOMA eylemcilere tazyikli suyla müdahale ediyor” mesajını uzaya bırakıyor.
Bonus: Zello ile ilgili bazı haberler
Göstericilerin yeni haberleşme gözdesi: Zello
DHA – Türkiye genelinde devam eden Gezi Parkı gösterilerine katılanların yeni haberleşme gözdesi Zello Walkie Talkie. Akıllı telefonlara indirilebilen ‘Zello’ adlı program, göstericilerin telsiz gibi haberleşmesini sağlıyor.
Devamı: radikal.com.tr
Nazlı Ilıcak: ‘Ben de Zello örgütüne dahilim’
Hürriyet – CNN Türk’te yayınlanan Dört Bir Taraf programında ilginç anlar yaşandı. Bir gazetenin manşetine taşıdığı ve “ABD’den Türkiye’deki 200 bin kişiye katliam emri geldiğine” yönelik ‘Zello Örgütü’ iddiasını tartışan yorumcular canlı yayında konunun ayrıntılarını izleyicilere aktardı.
Devamı: hurriyet.com.tr
‘Zello’ koduyla sokağa çağırmışlar’
Star – Birbirinden farklı yasadışı 11 örgütün, internet bağlantılı, ‘Zello’ ‘bas- konuş’ telsiz programıyla grupları sokağa çağırdığı tespit edildi.
Devamı: stargazete.com
‘Dikkat! Polis var’
Kıbrıs 7/24 – KKTC gündeminde bu kez de konu olarak geniş yer alan durum, internet üzerinden kurulan grup. Ve sonrasında yeni bir uygulama ile genişletilmesi yer alıyor. Zello isimli program.. TV programlarına kadar konu olan grup, trafik polislerine internetten savaş açıldı olarak tanımlanıyor.
Devamı: kibris724.com