Yoksulluğu ve adaletsizliği sona erdirmek için uluslararası alanda faaliyet gösteren yardım kuruluşu Oxfam, küresel gelir eşitsizliğine dair raporunu yayımladı. “En Zenginlerin Hayatta Kalması” başlığı ile yayımlanan raporda “Eşitsizlikle mücadele etmek için şimdi süper zenginleri nasıl vergilendirmeliyiz?” sorusunun yanıtı arandı. Rapora göre, son iki yılda dünyadaki en zengin yüzde 1’lik kesim geri kalan yüzde 99’luk kesimin kazandığı gelirinin iki katından daha fazlasını elde etti. Her milyarderin bir politika hatası olduğu dile getirilen raporda zenginleri vergilendirmenin dünyayı daha eşit ve yoksulluktan arınmış bir geleceğe götüreceği ifade edildi. Raporda ayrıca dünyadaki multi-milyonerler ve milyarderlere uygulanacak yüzde 5’lik bir vergi ile toplanacak yıllık 1,7 trilyon doların 2 milyar insanı yoksulluktan kurtarmaya ve açlığı sona erdirmek için küresel bir planı finanse etmeye yeteceği belirtildi.
Küresel eşitsizlik patlaması yaşandı
İklim krizinin bir sonucu olarak kuraklık, kasırga ve sellerin insanları evlerinden çıkmaya zorladığı ve ekonomileri felç ettiği, 20 milyondan fazla insanı öldüren Kovid-19'un etkilerinin ise devam ettiği anımsatılan raporda küresel eşitsizlik ve küresel yoksullukta İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük gerilemenin yaşandığı kaydedildi. Bu gerilemeye karşılık olarak da en zenginlerin daha zengin hale geldiği ve şirket kârlarının rekor seviyelere ulaşarak bir eşitsizlik patlamasına neden olduğu ifade edildi.
Rapora göre son 10 yılda, insanlığın en zengin yüzde 1’i tüm yeni küresel servetin yarısından fazlasını ele geçirdi. 2020’den bu yana, süper zenginlerin bu servet gaspı hızlandı ve en zengin yüzde 1, tüm yeni servetin neredeyse üçte ikisini ele geçirdi. 2020’den bu yana en alttaki yüzde 90’lık kesimde yer alan birinin kazandığı her bir dolarlık yeni küresel servet için, dünyadaki milyarderlerden biri 1,7 milyon dolar kazandı.
Milyarderler pandemi sırasında da büyük kazançlar elde etti. Ülkeler tarafından pandemiden etkilenen vatandaşları desteklemek için ekonomiye pompalanan kamu kaynakları zirvedeki serveti artırdı.
“Zenginlik yoğunlaşması demokrasiyi aşındırıyor”
Rapora göre yaşanan bu aşırı zenginlik yoğunlaşması ekonomik büyümeyi baltalıyor, siyaseti ve medyayı yozlaştırıyor, demokrasiyi aşındırıyor ve siyasi kutuplaşmayı körüklüyor. Ayrıca Oxfam’ın araştırmasına göre iklimin bozulmasına en çok katkıda bulunanlar da en zenginler. Bir milyarder ortalama bir insandan bir milyon kat daha fazla karbon salıyor.
Milyarderlerin servet birikimi döngüsünü kırmak için hükümetlere önerilerde bulunan raporda çözüm olarak ise iş kanunlarının düzenlenmesi, kamu varlıklarının özelleştirilmesi, CEO tazminatı uygulaması gibi yöntemlerin yanı sıra en önemli araç olarak zenginleri vergilendirmek önerisi sunuluyor.
“Amaç milyarderleri ortadan kaldırmak olmalı”
Oxfam’ın raporuna göre dünyanın en zengin yüzde 1’inin vergilerini artırarak 2030’a kadar milyarderlerin servetinin ve sayısının yarıya indirilmesi gerekiyor. Bu hedef ise ancak milyarderlerin servetini ve sayısını sadece on yıl önceki seviyeye geri getirecek. Nihai amaç olarak ise dünya servetinin daha adil ve daha rasyonel bir dağılımı için milyarderleri tamamen ortadan kaldırmak gerekiyor.
“Yüzde 5'lik sevet vergisi açlığı sona erdirebilir”
Oxfam’ın eşitsizliğin bir politika tercihi olduğunu belirttiği raporunda yer verdiği hesaba göre dünyadaki dolar milyonerlerine yüzde 2, serveti 50 milyon doların üzerinde olanlara yüzde 3 ve dolar milyarderlerine yüzde 5’lik servet vergisi uygulandığında toplanan yıllık 1,7 trilyon dolar, 2 milyar insanı yoksulluktan kurtarmak için yeterli. Bu miktar ayrıca, BM’nin acil insani çağrıları için fon açığını doldurabilir ve açlığı sona erdirmek için küresel bir planı finanse edebilir, düşük ve düşük-orta gelirli ülkelerde iklim bozulmasının neden olduğu kayıp ve hasarın finanse edilmesine yardımcı olabilir ve bu ülkelerde yaşayan 3,6 milyar insana evrensel sağlık ve sosyal koruma sağlayabilir.
Raporda servet yoğunlaşmasına karşı alınması gereken önlemler ise şöyle özetlendi: Hükümetler pandemi döneminde aktarılan kamu kaynaklarını geri almak için süper zenginlere bir defaya mahsus dayanışma vergisi uygulamalı. Süper zenginlerin sayısını azaltacak kadar yüksek bir oranda kalıcı servet vergileri uygulanmalı. Emlak ve arazi gibi alanlar için varlık vergileri artırılmalı. Eşitsizliğin nesiller boyu sürmesini ve yeni bir aristokrasinin yaratılmasını önlemek için süper zenginler üzerinde yüksek düzeyde bir veraset vergisi uygulanmalı.
En zenginler neredeyse hiç vergi ödemiyor
Raporda dünyadaki en zengin kişilerin çoğunun neredeyse hiç vergi ödemediğine de dikkat çekilerek bir örnek paylaşıldı. Örneğe göre, tarihin en zengin kişilerinden olan Elon Musk gerçek gelirine oranla yüzde 3,2, Jeff Bezos’un ise yüzde 1’den daha az vergi öderken buna karşılık Oxfam’ın Uganda’da birlikte çalıştığı piyasa tüccarlarından biri olan Aber Christine, kârının yüzde 40’ını vergi olarak ödüyor.