Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, sosyal medya ile ilgili düzenleme ve platformlarının kontrol altına alınmasına yönelik çalışma yapılacağını açıkladı. Teknoloji devlerinin Türkiye’nin şartlarını kabul etmemeleri halinde daha önce farklı gerekçelerle erişime engellenen ancak mahkeme kararıyla yeniden erişime açılan Twitter ve YouTube başta olmak üzere Facebook ve Netflix gibi platformlara kalıcı olarak erişimin engellenmesi söz konusu olabilecek. Mevcut yasak ve kısıtlamalar ise Türkiye’de hali hazırda 408 binden fazla alan adı ve web sitesine olan erişimi kısıtlamış durumda. İfade Özgürlüğü Derneği (İFÖD), 2019 yılı ve öncesinde Türkiye’den erişime engellenen web siteleri, haber ve sosyal medya içeriklerine dair hazırladığı analiz raporuna göre, 2019 yılı içinde erişime engellenen 61 bin 49 web sitesi ile birlikte Türkiye’de son 13 yılda 408 bin 494 web sitesine erişim engelledi.
İfade Özgürlüğü Derneği (İFÖD), 2019 yılı ve öncesinde Türkiye’de erişime engellenen web siteleri, haber ve sosyal medya içeriklerine dair hazırladığı analiz raporunu yayımladı. “Engelli Web 2019: Buz Dağının Görünmeyen Yüzü” başlıklı rapora göre, erişime engellenen web sitesi ve alan adları 689 farklı kurum tarafından verilen toplam 350 bin 769 farklı karar ile erişime engellendi.
Türkiye’de erişim engelleme kararı alması veya talep etmesi çeşitli kanun, yönetmelik ve düzenlemelerle mahkemeler, sulh ceza hakimlikleri ve savcılıklar ile yargı organlarının yanı sıra çok sayıda idari kuruma da verildiği belirtilen raporda, 2019 yılı içinde bu kanallar aracılığıyla Türkiye’de 61 bin 49 alan adının erişime engellendiği bilgisine verildi. İfade Özgürlüğü Derneği adına Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz ve Araştırmacı Ozan Güven tarafından hazırlanan rapora göre, engellemelerin yüzde 70’ini oluşturan 42 bin 145 alan adı engellemesi BTK Başkanlığı tarafından 5651 sayılı Kanun’un 8. Maddesi kapsamında gerçekleştirildi. 16 bin 797 alan adına hakimlik, savcılık ve mahkeme kararlarıyla, bin 334 alan adına Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından, 332 alan adına Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından, 292 alan adına Sermaye Piyasası Kurulu tarafından, 80 alan adına Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, 66 alan adına Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından ve 3 alan adına da Türkiye Jokey Kulübü tarafından erişim engeli getirildi.
En çok Hürriyet’in haberleri engellendi
2019 yılı içinde, 5651 sayılı Kanun’un 9. Maddesi dayanak gösterilerek 223 farklı sulh ceza hakimliği tarafından verilen toplam 888 farklı karar ile 5 bin 599 haber adresi erişime engellendi. Tespit edilen 5 bin 599 erişime engelli haberden 3 bin 528 tanesi haber siteleri tarafından bu haberler erişime engellendikten sonra yayından kaldırıldı.
2019 yılı içinde ‘En çok haberi engellenen haber sitesi’ kategorisinde 336 haberle Hürriyet gazetesi ilk sırada yer aldı. İkinci sırada 226 haberi erişime engellenen Haberler.com yer aldı. Haberler.com’u 222 haberi erişime engellenen Sabah gazetesi takip ederken dördüncü sırada 198 haberi erişime engellenen Milliyet gazetesinin haber sitesi yer aldı. 186 haberi erişime engellenen T24 haber sitesi ise beşinci sırada yer aldı.
Kişilik haklarının ihlali gerekçesiyle adres bazlı erişim engelleme yaptırımının Şubat 2014 içinde yürürlüğe girmesinden sonraki süreçte ve 2019 sonu itibarıyla 16 bin 358 haber adresi ve içerik erişime engellendi. Bu haberler 408 farklı sulh ceza hakimliği tarafından verilen 4 bin 158 farklı kararla erişime engellenirken yıllık bazda 5 bin 599 erişime engellenen toplam haberle 2019 yılı birinci sırada yer aldı. 2019 yılı ayrıca 3 bin 528 toplam haberle en çok haber silinen veya yayından kaldırılan yıl oldu.
Twitter’a başvuru rekoru Türkiye’de
Twitter’ın şeffaflık raporlarından derlenen verilere de yer verilen rapora göre, 2019’un birinci yarısında Türkiye’den Twitter’a 388 mahkeme kararı ve 5 bin 685 diğer çıkartma talebi gönderildi ve 8 bin 993 Twitter hesabının kapatılması talep edildi. 2019 yılı içinde sulh ceza hakimlikleri kararlarıyla da bin 484 Twitter hesabı erişime engellendi. 2012 başı ve 2019’un ilk yarısı itibarıyla Twitter’a dünya genelinde gönderilen mahkeme kararlarının yüzde 74’ünü oluşturan 5 bin 487 mahkeme kararı, Türkiye’den gönderilirken Türkiye bu kategoride açık ara birinci sırada yer aldı. Dünya genelinde, Twitter’dan toplam 181 bin 271 hesabın kapatılması veya ülke bazında görünmez kılınması talep edilirken, 84 bin 258 talep ile bu taleplerin yüzde 46’sı Türkiye’den yapıldı. Türkiye, kapatılan hesaplar sıralamasında 2 bin 243 hesap ve yüzde 77 oranıyla ilk sırada yer alırken, kaldırılan tweetler sıralamasında da 11 bin 601 tweet ve yüzde 53 oranı ile en çok tweeti kaldırtan ülke oldu.
“Kısıtlayıcı değişiklikler öngörülüyor”
Raporun sonuç bölümünde ise, “5651 sayılı Yasa ile yaşamaya başladığımız 14’üncü yıla girerken, devletin karmaşık İnternet Sansür Mekanizması daha önce olmadığı kadar canlı ve aktif şekilde işlemeye ve gelişmeye devam ediyor. 2020 içinde RTÜK’ün de internet ile ilgili yetkisini kullanacağı ve Kovid-19 salgını sırasında ‘krizi fırsata çevirme’ anlayışıyla ortaya çıkan ve sosyal medyayı daha da fazla kontrol altına almak için atılan adım, her ne kadar geri çekilmiş olsa dahi, 2020 içinde 5651 sayılı Kanun’da daha da kısıtlayıcı bazı değişiklikler yapılacağı öngörülüyor” ifadelerine yer verildi.