Türkiye Barolar Birliği’nin (TBB) özelleştirilen termik santrallerin Çevre Mevzuatından muaf tutulma süresinin uzatılacağı şeklinde yorumladığı “Sözleşme Süre Uzatımı ve Devir” başlıklı Geçici Madde 26’yı da içinde bulunduran torba kanun teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edildi. Geçici Madde 26’nın özelleştirilen termik santraller için bacalarında filtre uygulanması ya da atıkların yönetimi gibi zorunluluklardan 3 yıllık bir istisnanın söz konusu olduğunu söyleyen CHP’nin Doğa Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca, düzenlemeyi “Bu, 3 yıl boyunca insanlar zehirlenmeye devam etsin, doğa talan edilsin, insanların ve canlıların yaşam alanları yok edilmeye devam etsin, hava kirlensin, toprak ve su kirlensin ve sadece belirli çıkar gruplarının, yandaş şirketlerin daha çok para kazanması için doğa ve insan yaşamını 3 yıl daha yok sayamaya devam edelim anlayışıdır” ifadeleri ile eleştirdi.
Ekonomi alanında önemli düzenlemeler getiren Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edildi. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile ilgili değişiklikleri de içeren teklif ile kurulu gücü azami bir megavatlık yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin faaliyetlerine ilişkin düzenleme yapıldı. Kanun teklifinde yer alan “Sözleşme Süre Uzatımı ve Devir” başlıklı Geçici Madde 26 uyarınca özelleştirme ihalesi yapılan Devir Sözleşmeleri ve Elektrik Satış Anlaşmaları kapsamındaki hak ve yükümlülükler için öngörülen süreler, maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla 36 ay süreyle uzatılacak.
TBB Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu, torba kanun teklifi ile kabul edilen Geçici Madde 26 ile ilgili olarak 3 yıl süreyle muafiyet getirilen yükümlülükler ile ilgili açıklık olmadığını dile getirmiş ve ‘torba ifade’ kullanıldığını eleştirisini yapmıştı. Komisyon, değişiklik teklifini özelleştirilen termik santrallerin çevre yükümlülüklerinden muaf tutulma süresiyle ilgili olduğu şeklinde yorumlamıştı.
“Zehirlenmeye devam anlayışı”
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan CHP’nin Doğa Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca ise, “Benzer bir değişiklik 31 Mart seçimleri öncesinde bir torba kanunun 45. Maddesi olarak getirilmişti. İtirazlarımız üzerine ve seçim öncesinde gelebilecek tepkileri azaltabilmek adına geri çekmişlerdi. Önceki teklifte sürenin 2 yıl uzatılması öngörülüyordu. Bu teklifte 3 yıllık bir istisna söz konusu. CHP olarak biz bu teklife şöyle bakıyoruz; 3 yıl boyunca insanlar zehirlenmeye devam etsin, doğa talan edilsin, insanların ve canlıların yaşam alanları yok edilmeye devam etsin, hava kirlensin, toprak ve su kirlensin ve sadece belirli çıkar gruplarının, yandaş şirketlerin daha çok para kazanması için doğa ve insan yaşamını 3 yıl daha yok sayamaya devam edelim anlayışıdır” dedi. Daha önce benzer bir düzenlemenin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiğini hatırlatan Karaca, “Hem hukuk hiçe sayılıyor, hem insanların ve diğer canlıların yaşamı, hem de doğa hiçe sayılıyor. CHP olarak Madde’nin iptali için Anayasa Mahkemesine müracaat edeceğiz” ifadelerini kullandı.
Ne olmuştu?
2013 yılında Elektrik Piyasası Kanununa eklenen Geçici 8. Madde ile devletin bünyesinde olan ve özelleştirilen santraller, çevre mevzuatından 2021 yılına kadar muaf tutulmak istenmişti. CHP’nin başvuru üzerine Anayasa Mahkemesi, düzenlemeyi 2014 yılında Anayasa’nın devletin görevlerini içeren 5’inci maddesi ile sağlık hakkını düzenleyen 56’ncı maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmişti. 7 Aralık 2018’de TBMM’ye sunulan Maden Kanunu Teklifi’nin 45. Maddesi ile muafiyet süresinin uzatılması yeniden gündeme gelmiş, kamuoyundan gelen tepkiler üzerine tekliften çıkarılmıştı. 2013-2015 yılları arasında özelleştirilen termik santraller Seyitömer, Kangal, Yatağan, Kemerköy ve Yeniköy, Çatalağzı, Orhaneli ve Tunçbilek ile Soma B termik santralleri, 2013 yılından beri bacalarına filtre takması ve atıkların uygun şekilde bertaraf edilmesi gibi çevre yükümlülüklerinden muaf olarak faaliyet gösteriyor.