Eğitim Reformu Girişimi (ERG), Mayıs 2017’de hazırladığı “Bir Arada Yaşamı ve Geleceği Kapsayıcı Eğitimle İnşa Etmek” başlıklı raporunu güncelledi. Türkiye’de yaşayan okul çağındaki Suriyeli çocukların nitelikli eğitime erişiminin artırılmasına ve eğitim sisteminin çok etnili ve çok dilli öğrenci kitlesi için nasıl daha kapsayıcı olabileceğine dair öneriler içeren rapora göre, okullaşma oranlarını artırmak için şartlı nakit transferi programı kapsamında sağlanan nakit desteğinin ulaşım maliyetini de karşılayacak oranlara çekilmesi gerekiyor.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre, Türkiye’de kayıtlı Suriyeli mülteci sayısı Kasım 2018 itibarıyla 3 milyon 607 bin 563’e ulaştı. Okul çağında olan Suriyeli çocuk sayısı ise bir milyon 47 bin 536. Ancak çocuk işçiliği ve küçük yaşta evlilik gibi nedenlerle Suriyeli çocukların okullaşma oranı yüzde 55,5 düzeyinde kalıyor. Şubat 2016 verilerine göre yüzde 37 olan okullaşma oranında artış yaşansa da ilkokul dışında okullaşma oranı halen çok düşük. İlkokul düzeyinde yüzde 97 olan okullaşma oranı okul öncesinde yüzde 33, ortaokulda yüzde 58, lisede ise yüzde 26 düzeyinde.
Rapora göre, Türkiye’ye sığınan Suriyeli çocuklar, eğitime Türkiyeli akranlarıyla birlikte gittikleri devlet okulları veya Suriye müfredatına uygun olarak Arapça eğitim veren geçici eğitim merkezleri (GEM) aracılığıyla erişebiliyor. Kamplarda kurulan GEM’lerin yanı sıra, kentsel bölgelerdeki devlet okullarında faaliyet gösteren toplam 215 adet GEM bulunuyor ve 2014’te yayımlanan genelgeye göre MEB’in hukuki çerçevesine eklemlenen GEM’ler 2019’da kapanacak. Bu plana göre, Suriyeli çocuklar kademeli olarak Türk devlet okullarına geçirilmeye ve MEB müfredatına uygun Türkçe eğitim almaya başladı.
Çok dilli eğitim için uygun bir fırsat
Ancak Suriyeli öğrenciler, Türk öğrencilerden gördükleri dışlanma ve zorbalığın okula gitmenin sıkıntıları arasında olduğunu belirtiyor. Rapora göre, mülteci ve göçmen öğrencilerin normallik ve sığındıkları ülkeye aidiyet duygusuna kavuşabilmeleri için, barışı ve kapsayıcılığı vurgulayan bir eğitim almalarını sağlamak özellikle önemli. Mülteci çocukların Türkiye eğitim sistemine entegre edilmesi ihtiyacı, Türkiye’de yaşayan ve anadili Türkçe olmayan bütün çocuklara yönelik ana dil temelli çok dilli bir eğitim programının hayata geçirilmesi için uygun bir fırsat sunuyor.
Şartlı nakit transferi artırılmalı
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, UNICEF ve MEB tarafından başlatılan mülteci ailelere yönelik şartlı nakit transferi programı ile ilköğretime devam eden kız çocuklarına 40 TL, erkek çocuklarına 35 TL, ortaöğretime devam eden kız çocuklarına 60 TL, erkek çocuklarına ise 50 TL aylık ödeniyor ve bu yardım okullaşmanın artmasında önemli bir öneme sahip. Ancak ERG’nin raporuna göre bu tutar, yaşama maliyetinin önemli oranda yüksek olduğu büyük şehirlerde yetersiz kalıyor. Bu nedenle nakit desteği, eğitimin önündeki engellerden biri olan ulaşım maliyetini de karşılayacak oranlara çekilmeli. Uzun dönemde ise okula erişimi artırmak için şartlı nakit transferi uygulamasına mülteci ailelerin toplam gelirlerini artırmaya yönelik stratejiler de eşlik etmeli.